Mariusz Blimel, Nauka i Biznes: Panie Dziekanie, gdyby miał Pan w kilku zdaniach opisać Wydział, to co by Pan powiedział?
prof. Andrzej Kulig, Dziekan WIBHiIŚ PW: Po pierwsze należy powiedzieć, że jesteśmy Wydziałem o ponad stuletniej tradycji, który równocześnie aktywnie uczestniczy w rozwiązywaniu współczesnych wyzwań cywilizacyjnych oraz problemów gospodarczych i społecznych. Jesteśmy częścią uczelni publicznej, która w 2020 r. uzyskała status Uczelni Badawczej, co świadczy o wysokim poziomie prowadzonych badań naukowych. Będąc Wydziałem interdyscyplinarnym prowadzimy działalność pod nazwą, która dobrze odzwierciedla zakres naszej oferty edukacyjnej oraz zainteresowań badawczych. Nasi pracownicy naukowi prowadzą innowacyjne badania, których wyniki przypisywane są do dwóch głównych dyscyplin naukowych: Inżynieria Środowiska, Górnictwo i Energetyka oraz Inżynieria Lądowa i Transport. Równocześnie realizujemy nauczanie według programów autorskich na poziomie inżynierskim (I stopnia), magisterskim (II stopnia) oraz doktorskim (III stopnia), a także w formie studiów podyplomowych. Na naszym Wydziale prowadzimy trzy kierunki kształcenia: Inżynieria Środowiska, Ochrona Środowiska oraz Biogospodarka.
M.B.: Proszę powiedzieć krótko o historii Wydziału.
A.K.: Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska (WIBHiIŚ), jeden z większych wydziałów w Politechnice Warszawskiej, w swojej pierwotnej formie został w 1917 roku utworzony pod nazwą Wydział Inżynierii Wodnej. Nazwa ta z kolei wywodzi się z przemianowania Wydziału Inżynierii Rolnej, wyodrębnionego rok wcześniej z Wydziału Inżynierii Budowlanej i Rolnej, którego korzenie sięgają Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego otwartej w Warszawie już w 1826 roku. Po II wojnie światowej w 1951 roku utworzono Wydział Inżynierii Sanitarnej oraz Wydział Budownictwa Wodnego, które w 1961 roku połączono w Wydział Inżynierii Sanitarnej i Wodnej. Po 32 latach zamieniono tę nazwę na Wydział Inżynierii Środowiska, a od 2016 roku przyjęto nazwę WIBHiIŚ. Nasz Wydział przez 100 lat wpisał się mocno w historię Uczelni. Przemiany i rozwój Wydziału na przestrzeni wieku oraz biografie jego twórców zostały przedstawione w obszernej monografii zatytułowanej ,,Od Inżynierii wodnej przez technikę sanitarną do inżynierii środowiska w 100-letniej tradycji Politechniki Warszawskiej” (pod redakcją naukową A. Kuliga i K. Wojdygi, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa 2016 r.).
M.B.: Jaka jest dzisiaj misja i strategia rozwoju Wydziału?
A.K.: Misją Wydziału, która wpisuje się w misję Politechniki Warszawskiej, jest kształcenie na wysokim poziomie inżynierów, magistrów oraz doktorów. Jedną z metod jest angażowanie studentów w proces realizacji badań i wspólnych z pracownikami publikacji naukowych. W ostatnich czterech latach znacząco odmłodziliśmy kadrę samodzielnych pracowników nauki. Zacieśniamy współpracę z wydziałami Politechniki Warszawskiej, których pracownicy należą do dwóch ww. dyscyplin, tj. z Wydziałem Mechanicznym, Energetyki i Lotnictwa, Wydziałem Inżynierii Lądowej, Wydziałem Transportu oraz Wydziałem Geodezji i Kartografii. W mojej ocenie wydziałowe formy współpracy międzynarodowej w zakresie badań i kształcenia są na dobrym poziomie, ale nie oznacza to, że nie powinniśmy ich wciąż rozwijać.
M.B.: Nauka. Biznes. Innowacyjność - Studiuj z nami - jak Wydział realizuje to hasło, jakie kierunki i specjalności są w ofercie Wydziału?
A.K.: Kształcenie inżynierów i magistrów to proces, którego wyniki są ,,odłożone” w czasie. Aktualnie decydujemy o kierunkach i specjalnościach w ofercie dydaktycznej Wydziału, biorąc pod uwagę, że absolwenci trafią na rynek pracy za 2-4 lub nawet 6 lat. Wydział kształci studentów na kierunku Inżynieria Środowiska od 50 lat, zmieniając w tym okresie oferowane specjalności. Aktualnie mamy na I stopniu kształcenia stacjonarnego następujące specjalności: Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo i Wentylacja, Inżynieria Sanitarna i Wodna oraz Inżynieria Terenów Zurbanizowanych. Na studiach II stopnia kształcimy studentów na specjalnościach: Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja; Zaopatrzenie w Wodę i Odprowadzanie Ścieków; Inżynieria Gazownictwa; Inżynieria Wodna i Gospodarka Odpadami. Utworzony w 2000 roku kierunek Ochrona Środowiska na studiach inżynierskich ma jednolity program przez 8 semestrów, a na studiach magisterskich specjalności: Ochrona i Kształtowanie Środowiska, Informacja i Zarządzanie w Ochronie Środowiska oraz Ekoinżynieria. Oferujemy także studia dla studentów zagranicznych na specjalności Environmental Engineering (I st.) i Environment Protection Engineering (II st.), a także dwustopniowe studia niestacjonarne na specjalności Inżynieria Komunalna. Realizujemy również kształcenie w ramach licznych studiów podyplomowych z zakresu ciepłownictwa i ogrzewnictwa, inżynierii gazownictwa, klimatyzacji i chłodnictwa, wentylacji pożarowej, uzdatniania wody, oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania odpadów oraz śródlądowego transportu wodnego. Biogospodarka została uruchomiona jako międzywydziałowy w PW i międzyuczelniany kierunek nauczania. Należy pamiętać, że nabór na studia z roku na rok zmniejsza się z dwóch powodów: zmniejszania się liczebności absolwentów szkół średnich z powodu niżu demograficznego oraz dążenia do obniżania liczby studentów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego.
M.B.: Unikatowość Wydziału - w czym, Pana zdaniem, jest widoczna?
A.K.: Trudno byłoby wskazać w Polsce wydział o zbliżonej ofercie dydaktycznej i badawczej. Jest ona ukształtowana przez otoczenie społeczno-gospodarcze, a dokładniej ścisłą współpracę z wiodącymi krajowymi firmami w branży wodno-ściekowej, budowlanej, energetycznej i przemysłowej oraz instytucjami i organami administracji publicznej, a także międzynarodową wymianę doświadczeń. Współpracę dydaktyczną na podstawie umów realizujemy z 33 uczelniami europejskimi. Wymienię tylko cztery z nich: University Nice Sophia Antipolis (Francja), Brandenburg University of Technology Cottbus-Senftenberg (Niemcy), Technical University of Catalonia (Hiszpania) i University of Newcastle upon Tyne (Wielka Brytania), które od 2016 roku współuczestniczą w realizacji programu nauczania Master of Science Programme in Euro Hydroinformatics and Water Management (EuroAquae+). Udział Wydziału IBHiIŚ PW w tym projekcie zapoczątkowany został współpracą międzynarodową w ramach projektu HydroEurope, w którym pracownicy oraz studenci Wydziału uczestniczą od wielu lat. Program HydroInformatics został zapoczątkowany już na początku lat 90. ubiegłego wieku.
M.B.: Na czym polega interdyscyplinarność Wydziału?
A.K.: O interdyscyplinarności Wydziału świadczy m.in. jego długa nazwa oraz struktura organizacyjna ukształtowana w 2007 roku. Wydział tworzy 7 jednostek badawczo-dydaktycznych: Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Zakład Biologii, Zakład Budownictwa Wodnego i Hydrauliki, Zakład Informatyki i Badań Jakości Środowiska, Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Zakład Systemów Ciepłowniczych i Gazowniczych oraz Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków. Logo Wydziału uzupełniają cztery wyrazy: Budynek, Energia, Woda i Środowisko. Ta interdyscyplinarność nie powstała nagle. Jest wynikiem powolnej ewolucji potrzeb społecznych i gospodarczych kraju oraz możliwości w zakresie prowadzenia badań i kształcenia. Interdyscyplinarność Wydziału zobrazuję na przykładzie dwóch jednostek: Zakładu Biologii, w którym badane są m.in. procesy mikrobiologiczne w ściekach, odpadach i środowisku przyrodniczym oraz Zakładu Budownictwa Wodnego i Hydrauliki, w którym badane są m.in. zjawiska wpływające na bezpieczeństwo budowli hydrotechnicznych i sztucznych zbiorników wodnych. Przykładem interdyscyplinarności w kształceniu jest z kolei kierunek Biogospodarka, realizowany wspólnie z Wydziałem Biotechnologii i Nauk o Żywności w Politechnice Łódzkiej oraz Wydziałem Inżynierii Mechanicznej Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
M.B.: Jak wygląda rozwój badań naukowych na Wydziale - mam tu na myśli pasję do nauki i kształcenie?
A.K.: Politechnika Warszawska uzyskała status Uczelni Badawczej. Jest to ważne osiągnięcie, ponieważ proces kształcenia studentów, a zwłaszcza doktorantów jest zbudowany na doświadczeniu nauczycieli wynikającym z realizowanych badań naukowych, m.in. w ramach grantów NCN oraz NCBiR. Kadra profesorów i adiunktów badawczo-dydaktycznych, także ze stopniem doktora habilitowanego, prowadzi badania i publikuje ich wyniki w renomowanych czasopismach naukowych, przykładowo: Building and Environment, Science of the Total Environment, Journal of Hazardous Materials, Energies, Applied Thermal Engineering, Ecological Indicators, Desalination and Water Treatment, Journal of Hydraulic Engineering, Journal of Computational Physics, Ultrasonics Sonochemistry, Fire Safety Journal, Journal of Thermal Analysis and Calorimetry itp. Adiunkci dydaktyczni to doświadczeni nauczyciele akademiccy z wieloletnią praktyką inżynierską i ekspercką.
M.B.: Dlaczego warto wybrać kierunek studiów na Wydziale, jako wstęp do kariery zawodowej czy naukowej?
A.K.: Obecnie wybierany kierunek kształcenia na Wydziale IBHiIŚ PW to w przyszłości praca na rzecz ochrony i kształtowania środowiska wewnętrznego i zewnętrznego, rozumianego tradycyjnie jako powietrze, woda i gleba. Już dzisiaj, wyraźnie dostrzegane wymagania na nadchodzące lata to: energooszczędne instalacje i obiekty, wysokosprawne oczyszczanie ścieków, zagospodarowanie i unieszkodliwianie osadów ściekowych i odpadów, zwłaszcza komunalnych, rekultywacja terenów zdegradowanych i ochrona powierzchni ziemi, nowoczesne metody badania środowiska oraz zastosowanie narzędzi współczesnej geostatystyki i informatyki (GIS, Statistica, R i inne) oraz teledetekcji (obrazowanie satelitarne i zdjęcia lotnicze). Równoległymi ścieżkami dydaktycznymi dla naszych studentów są specjalności związane z budownictwem i środowiskiem, a więc infrastruktura techniczna na zewnątrz i wewnątrz obiektów budowlanych oraz niezwykle dynamicznie rozwijające się technologie biogospodarki, wpisujące się m.in. w gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ). Realizowane kierunki kształcenia są wysoko oceniane w ogólnopolskich rankingach (np. w 2019 i 2020 r. I miejsce dla kierunku Inżynieria Środowiska w rankingu Perspektyw, a dodatkowo w 2020 roku nasz Wydział został doceniony za dotychczasowe osiągnięcia i otrzymał wyróżnienie "Uczelnia Liderów" oraz wyróżnienie "Primus", które przyznawane jest wydziałom uzyskującym najwięcej punktów rankingowych), a także w skali międzynarodowej. Przykładowo, absolwenci studiów EuroAquae+ otrzymują wspólny dyplom pięciu uniwersytetów biorących udział w programie nauczania. Dyplom ten zwiększa szanse na zdobycie pracy w renomowanych międzynarodowych instytucjach i korporacjach, które w swoim obszarze działalności zajmują się zagadnieniami związanymi z hydroinformatyką.
M.B.: Jakie, Pana zdaniem, są obiektywne najważniejsze atuty i osiągnięcia Wydziału?
A.K.: Do najważniejszych atutów Wydziału zaliczyłbym realizację procesu kształcenia wspartego 35 laboratoriami badawczymi i dydaktycznymi, intensywną wymianę międzynarodową (wyjeżdżający i przyjeżdżający studenci w liczbie, odpowiednio, 21 i 49 w 2019 roku), rozwinięty program studiów anglojęzycznych dla studentów zagranicznych i krajowych. Do osiągnięć ostatnich lat zaliczam uzyskanie międzynarodowej akredytacji EUR-ACE® Label dla kierunku Inżynieria Środowiska. Ważna jest również umiejętność wdrażania nowych rozwiązań techniczno-technologicznych służących gospodarce i środowisku, z których dwa uzyskały prestiżowe Godło Promocyjne „Teraz Polska” w kategorii „Przedsięwzięcia innowacyjne”: w 2017 roku za akumulator ciepła dla systemów ciepłowniczych w Polsce oraz w 2019 roku za system do sterowania i zarządzania ciepłem w budynkach z wykorzystaniem sztucznej inteligencji SOZE RSI.
M.B.: Panie Profesorze, proszę powiedzieć o współpracy nauki z otoczeniem gospodarczym, przemysłem i biznesem (wynalazki, odkrycia itp.)
A.K.: Pracownicy naukowo-dydaktyczni prowadzą badania dla firm i zakładów w całym cyklu funkcjonowania obiektów i instalacji: od fazy projektowania poprzez realizację i eksploatację, aż do ich likwidacji, tj. w całym cyklu życia (Life Cycle Assessment), a także wpisujące się w technologię BIM – Building Information Modelling. Ich wyniki są wykorzystywane m.in. w procedurach ocen oddziaływania na środowisko, przeglądach ekologicznych i audytach energetycznych. Interesujące są wyniki projektu sfinansowanego z tzw. grantu norweskiego, dotyczącego efektywności energetycznej budynków o prawie zerowej charakterystyce (kodnzeb.pl). Nową koncepcję w sektorze energetyki, gospodarki odpadami, oczyszczania ścieków i zagospodarowania ubocznych produktów spalania zawieramy w rozwiązaniach typu GOZ - gospodarki o obiegu zamkniętym. Niektóre rozwiązania są patentowane. Prace badawcze i ekspertyzy są wykonywane m.in. dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A., Polskiego Koncernu Naftowego Orlen, Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi Polska Miedź S.A. Na Wydziale od 2015 roku działa Rada Konsultacyjna skupiająca przedstawicieli 17 firm i instytucji zainteresowanych profilem wykształcenia naszych absolwentów i prowadzonych badań. Dodać należy, że Wydział organizuje również praktyki studenckie, stanowiące integralną część procesu dydaktycznego, będąc zarazem elementem praktycznej nauki zawodu. Ich celem jest zapoznanie się z urządzeniami i procesami w skali technicznej, a także konfrontacja wiedzy zdobytej na Uczelni z rzeczywistością inżynierską. W czasie praktyk, studenci mają możliwość zdobycia pierwszych doświadczeń przydatnych w przyszłej pracy zawodowej, w przedsiębiorstwach wykonawczych, eksploatacyjnych i projektowych, a także jednostkach samorządowych i administracji państwowej. Renoma, jaką cieszą się nasi studenci, zaowocowała stałą współpracą pomiędzy Wydziałem a przedsiębiorstwami - często przedstawiciele tych ostatnich zwracają się do nas o rekomendację wyróżniających się studentów na praktyki i staże. Niejednokrotnie, naturalną konsekwencją praktyk studenckich jest zatrudnienie w danym przedsiębiorstwie.
M.B.: Jakie są Pana Dziekana zainteresowania naukowe i zawodowe?
A.K.: Jestem absolwentem naszego Wydziału, który w latach 70. ubiegłego stulecia miał nazwę – Wydział Inżynierii Sanitarnej i Wodnej. Moje zainteresowania naukowe od wielu lat skupiają się na dwóch płaszczyznach: ochrona powierzchni ziemi (przeglądy ekologiczne terenu i rekultywacja terenów zdegradowanych) oraz ochrona atmosfery, w szczególności przed uciążliwymi odorami. Od 1991 roku kieruję Zespołem Ochrony Powierzchni Ziemi w Katedrze Ochrony i Kształtowania Środowiska. Ponieważ praca w Politechnice Warszawskiej, moim zdaniem, powinna służyć rozwiązywaniu problemów w gospodarce, stąd liczne opracowania eksperckie, oceny środowiskowe, projekty techniczne, a także opinie z zakresu ochrony środowiska dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Od ośmiu lat wiele czasu i energii poświęcam na organizowanie pracy badawczej pracownikom Wydziału, kierując Katedrą oraz pełniąc funkcję prodziekana ds. Ogólnych i Nauki, a obecnie dziekana.
Dziękuję za rozmowę.
(prof. Andrzej Kulig, fot. zasoby WIBHiIŚ PW)
