Wprowadzenie
W przeddzień nowego roku akademickiego 2010/11 ogłoszony został przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ranking jednostek naukowych w Polsce i z radością oraz dumą przyjęliśmy do wiadomości, że w najwyższej kategorii znalazły się wszystkie cztery wydziały naszej Uczelni: Lekarski, Nauk o Zdrowiu, Farmaceutyczny oraz Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii (zorganizowany przez GUMed i Uniwersytet Gdański), przy czym te dwa ostatnie wydziały wysunęły się na zdecydowanie czołowe miejsca w swoich kategoriach.
Poziom kształcenia na naszej Uczelni jest również wysoki, o czym świadczą nie tylko opinie o naszych absolwentach wyrażane przez pracodawców, ale także pierwsze miejsca zdobywane w zestawieniach państwowych egzaminów lekarskich i lekarsko-dentystycznych. Oczywiście wysoka ocena zobowiązuje i nie możemy ustawać w rozwoju kadr naukowych w Uczelni oraz rozbudowie infrastruktury badawczej oraz dydaktycznej.
Nauka w GUMed tworzona jest przez blisko 770 pracowników naukowo-dydaktycznych oraz 63 doktorantów. W roku 2009 opublikowaliśmy 900 prac naukowych, a liczba cytowań wyników naszych badań to około 6000/rok. Coraz prężniej rozwija się nasza współpraca z otoczeniem biznesowym, szczególnie z przemysłem farmaceutycznym. Nad transferem technologii czuwa świetnie rozwijający się Business Point, jednostka powołana w ramach realizacji wspólnie z dwoma trójmiejskimi parkami technologicznymi projektu Nauka i Business, finansowanego z funduszy UE.
Badania naukowe w GUMed koncentrują się w obszarze nauk medycznych i farmaceutycznych, ale także biologicznych, chemicznych i społecznych. Aby przybliżyć tematykę badawczą i osiągnięcia naszych naukowców poniżej zostają zaprezentowane niektóre z naszych wyróżniających się zespołów badawczych.
Prof. dr hab. Małgorzata Sznitowska
Prorektor ds. Nauki
Katedra i Klinika Hematologii i Transplantologii
Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Hellmann
Obszar działalności naukowej:
Hematologia, koagulologia, transplantologia. M. in. prowadzone są badania molekularne w nowotworach mieloproliferacyjnych, co wykorzystywane jest w wytyczaniu standardów w terapii celowanej tych schorzeń. Zespół zajmuje się też badaniami chimeryzmu poprzeszczepowego.
Najważniejsze osiągnięcia:
Wdrożono do praktyki klinicznej transplantacje komórek prekursorowych układu krwiotwórczego (autologiczne i allogeniczne), zastosowano limfocyty T regulatorowe w leczeniu choroby przeszczep przeciw gospodarzowi.
Oferta usługowo-badawcza:
Jednostka uczestniczy w badaniach klinicznych II i III fazy zmierzających do optymalizacji terapii schorzeń hematologicznych.
Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii
Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem
Obszar działalności naukowej:
Prowadząc leczenie chorych na nowotwory złośliwe przy użyciu promieniowania jonizującego oraz leków przeciwnowotworowych, zespół tworzy nowoczesną jednostkę badawczą, której głównym kierunkiem działalności są tzw. badania translacyjne, łączące zagadnienia biologii molekularnej i kliniki wybranych nowotworów. Działalność naukowa realizowana jest m.in. we współpracy z wieloma międzynarodowymi organizacjami, np. European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC), Central European Cooperative Oncology Group (CECOG), Hoosier Oncology Group (HOG) i International Association for the Study of Lung Cancer (IASLC).
Najważniejsze osiągnięcia:
Przykładem oryginalnych osiągnięć o dużym znaczeniu poznawczym i aplikacyjnym jest wykazanie w raku płuca klinicznego znaczenia zaburzeń genu P53, obecności mutacji genów P53 i K-ras w wolnych od guza marginesach resekcji oraz rokowniczego znaczenia liczby kopii genu IGFR. Opracowano kilka oryginalnych biomarkerów nowotworowych (sygnatury rokownicze oparte na technikach molekularnych) u chorych na raka płuca. W międzynarodowej grupie badaczy opracowano także biomarker pozwalający przewidzieć wrażliwość raka piersi na antracykliny (sygnatura związana z molekularnymi cechami podścieliska nowotworu).
Oferta usługowo-badawcza:
Klinika posiada własne Centrum Badań Klinicznych. Oferta usługowo-badawcza jednostki obejmuje szeroki zakres badań nowych substancji przeciwnowotworowych i technik radioterapii. Specjalnością jednostki jest opracowywanie i walidacja molekularnych testów rokowniczych i predykcyjnych, z realną możliwością ich późniejszego wdrożenia do praktyki klinicznej
Katedra Biofarmacji i Farmakodynamiki
Kierownik: Prof. dr hab. Roman Kaliszan, czł. PAN i PAU, Laureat Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej
Obszar działalności naukowej:
Nauki farmaceutyczne i związane z nimi podstawowe nauki chemiczno-biologiczne
Najważniejsze osiągnięcia:
Prof. R. Kaliszan w 1977 r. zapoczątkował dziedzinę badawczą znaną pod akronimem QSRR (Quantitative Structure-Retention Relationships). Najważniejsze osiągnięcia zespołu są związane z wykorzystaniem przetworzonej metodami QSRR informacji zawartej w danych chromatograficznych w chemii leków, farmakologii molekularnej, chemii analitycznej i bioanalityce (w tzw. „omikach”: proteomice i metabonomice).
Wiele osiągnięć dotyczy teorii i praktyki techniki analizy chromatograficznej (HPLC), z nowatorskim jej zastosowaniem do oznaczania lipofilowości „kandydatów na leki” oraz do modelowania oddziaływań lek-receptor. W tym celu opracowano m.in. fazy stacjonarne z immobilizowanymi biomakrocząsteczkami. Zaproponowano sposób przewidywania rodzaju aktywności farmakologicznej związków w oparciu o analizę multiwariacyjną dużych zbiorów danych chromatograficznych. W zespole została także stworzona oryginalna teoria i procedura HPLC w gradiencie pH fazy ruchomej a do praktyki wprowadzono sposób poprawy rozdzieleń HPLC poprzez użycie cieczy jonowych; dzięki czemu powstała metodyka klasyfikowana jest jako tzw. Green Chemistry.
Dużym sukcesem jest opracowanie oryginalnej procedury QSRR identyfikującej białka dla proteomiki w oparciu o proste parametry strukturalne składowych peptydów. Dzięki wypracowaniu takiego podejścia udało się opracować metodę metabolomicznej diagnostyki nowotworów układu moczowo-płciowego w oparciu o oznaczenia nukleozydów w moczu i bioinformatyczne przetwarzanie danych separacyjnych. Osiągnięcie to może zostać wykorzystane w profilaktyce i w kontroli przebiegu terapii i jest przedmiotem postępowania patentowego.
W zakresie badań farmakologicznych jednostka może pochwalić się wykryciem oryginalnych układów farmakoforowych o działaniu przeciwpłytkowym - w lekach przeciwcukrzycowych z grupy sulfonylomocznika wykazany został korzystny efekt antyagregacyjny, co wywołało zainteresowanie klinicystów i producentów leków i jest przytaczane w materiałach informacyjnych o lekach. Wykazanie zdolności wiązania beta-amyloidu przez niektóre substancje naturalne może być w przyszłości wykorzystane w prewencji choroby Alzheimera. Jednocześnie została znaleziona zależność umożliwiająca przewidywanie penetracji przez ksenobiotyki bariery krew/mózg.
Nauka w GUMed tworzona jest przez blisko 770 pracowników naukowo-dydaktycznych oraz 63 doktorantów. W roku 2009 opublikowaliśmy 900 prac naukowych, a liczba cytowań wyników naszych badań to około 6000/rok. Coraz prężniej rozwija się nasza współpraca z otoczeniem biznesowym, szczególnie z przemysłem farmaceutycznym. Nad transferem technologii czuwa świetnie rozwijający się Business Point, jednostka powołana w ramach realizacji wspólnie z dwoma trójmiejskimi parkami technologicznymi projektu Nauka i Business, finansowanego z funduszy UE.
Badania naukowe w GUMed koncentrują się w obszarze nauk medycznych i farmaceutycznych, ale także biologicznych, chemicznych i społecznych. Aby przybliżyć tematykę badawczą i osiągnięcia naszych naukowców poniżej zostają zaprezentowane niektóre z naszych wyróżniających się zespołów badawczych.
Prof. dr hab. Małgorzata Sznitowska
Prorektor ds. Nauki
Katedra i Klinika Hematologii i Transplantologii
Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Hellmann
Obszar działalności naukowej:
Hematologia, koagulologia, transplantologia. M. in. prowadzone są badania molekularne w nowotworach mieloproliferacyjnych, co wykorzystywane jest w wytyczaniu standardów w terapii celowanej tych schorzeń. Zespół zajmuje się też badaniami chimeryzmu poprzeszczepowego.
Najważniejsze osiągnięcia:
Wdrożono do praktyki klinicznej transplantacje komórek prekursorowych układu krwiotwórczego (autologiczne i allogeniczne), zastosowano limfocyty T regulatorowe w leczeniu choroby przeszczep przeciw gospodarzowi.
Oferta usługowo-badawcza:
Jednostka uczestniczy w badaniach klinicznych II i III fazy zmierzających do optymalizacji terapii schorzeń hematologicznych.
Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii
Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem
Obszar działalności naukowej:
Prowadząc leczenie chorych na nowotwory złośliwe przy użyciu promieniowania jonizującego oraz leków przeciwnowotworowych, zespół tworzy nowoczesną jednostkę badawczą, której głównym kierunkiem działalności są tzw. badania translacyjne, łączące zagadnienia biologii molekularnej i kliniki wybranych nowotworów. Działalność naukowa realizowana jest m.in. we współpracy z wieloma międzynarodowymi organizacjami, np. European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC), Central European Cooperative Oncology Group (CECOG), Hoosier Oncology Group (HOG) i International Association for the Study of Lung Cancer (IASLC).
Najważniejsze osiągnięcia:
Przykładem oryginalnych osiągnięć o dużym znaczeniu poznawczym i aplikacyjnym jest wykazanie w raku płuca klinicznego znaczenia zaburzeń genu P53, obecności mutacji genów P53 i K-ras w wolnych od guza marginesach resekcji oraz rokowniczego znaczenia liczby kopii genu IGFR. Opracowano kilka oryginalnych biomarkerów nowotworowych (sygnatury rokownicze oparte na technikach molekularnych) u chorych na raka płuca. W międzynarodowej grupie badaczy opracowano także biomarker pozwalający przewidzieć wrażliwość raka piersi na antracykliny (sygnatura związana z molekularnymi cechami podścieliska nowotworu).
Oferta usługowo-badawcza:
Klinika posiada własne Centrum Badań Klinicznych. Oferta usługowo-badawcza jednostki obejmuje szeroki zakres badań nowych substancji przeciwnowotworowych i technik radioterapii. Specjalnością jednostki jest opracowywanie i walidacja molekularnych testów rokowniczych i predykcyjnych, z realną możliwością ich późniejszego wdrożenia do praktyki klinicznej
Katedra Biofarmacji i Farmakodynamiki
Kierownik: Prof. dr hab. Roman Kaliszan, czł. PAN i PAU, Laureat Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej
Obszar działalności naukowej:
Nauki farmaceutyczne i związane z nimi podstawowe nauki chemiczno-biologiczne
Najważniejsze osiągnięcia:
Prof. R. Kaliszan w 1977 r. zapoczątkował dziedzinę badawczą znaną pod akronimem QSRR (Quantitative Structure-Retention Relationships). Najważniejsze osiągnięcia zespołu są związane z wykorzystaniem przetworzonej metodami QSRR informacji zawartej w danych chromatograficznych w chemii leków, farmakologii molekularnej, chemii analitycznej i bioanalityce (w tzw. „omikach”: proteomice i metabonomice).
Wiele osiągnięć dotyczy teorii i praktyki techniki analizy chromatograficznej (HPLC), z nowatorskim jej zastosowaniem do oznaczania lipofilowości „kandydatów na leki” oraz do modelowania oddziaływań lek-receptor. W tym celu opracowano m.in. fazy stacjonarne z immobilizowanymi biomakrocząsteczkami. Zaproponowano sposób przewidywania rodzaju aktywności farmakologicznej związków w oparciu o analizę multiwariacyjną dużych zbiorów danych chromatograficznych. W zespole została także stworzona oryginalna teoria i procedura HPLC w gradiencie pH fazy ruchomej a do praktyki wprowadzono sposób poprawy rozdzieleń HPLC poprzez użycie cieczy jonowych; dzięki czemu powstała metodyka klasyfikowana jest jako tzw. Green Chemistry.
Dużym sukcesem jest opracowanie oryginalnej procedury QSRR identyfikującej białka dla proteomiki w oparciu o proste parametry strukturalne składowych peptydów. Dzięki wypracowaniu takiego podejścia udało się opracować metodę metabolomicznej diagnostyki nowotworów układu moczowo-płciowego w oparciu o oznaczenia nukleozydów w moczu i bioinformatyczne przetwarzanie danych separacyjnych. Osiągnięcie to może zostać wykorzystane w profilaktyce i w kontroli przebiegu terapii i jest przedmiotem postępowania patentowego.
W zakresie badań farmakologicznych jednostka może pochwalić się wykryciem oryginalnych układów farmakoforowych o działaniu przeciwpłytkowym - w lekach przeciwcukrzycowych z grupy sulfonylomocznika wykazany został korzystny efekt antyagregacyjny, co wywołało zainteresowanie klinicystów i producentów leków i jest przytaczane w materiałach informacyjnych o lekach. Wykazanie zdolności wiązania beta-amyloidu przez niektóre substancje naturalne może być w przyszłości wykorzystane w prewencji choroby Alzheimera. Jednocześnie została znaleziona zależność umożliwiająca przewidywanie penetracji przez ksenobiotyki bariery krew/mózg.
Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej
Kierownik: Dr hab. Wojciech Kamysz, prof. nzw.
Obszar działalności naukowej:
Problematyka naukowa Katedry koncentruje się przede wszystkim wokół poszukiwania związków aktywnych biologicznie, głównie peptydów przeciwdrobnoustrojowych. Zespół uczestniczy w projektowaniu nowych antybiotyków peptydowych, samodzielnie je syntezuje oraz bada z udziałem mikroorganizmów. Związki są poddawane testom pod kątem ich potencjalnego zastosowania w leczeniu posocznicy, prewencji zakażeń szpitalnych oraz wykorzystaniu w leczeniu atopowego zapalenia skóry.
W ramach współpracy dotyczącej chemii bionieorganicznej badana jest również rola pierwiastków nieorganicznych w układach biologicznych zawierających ligandy peptydowe.
Ważnym obszarem działalności Katedry jest także poszukiwanie proekologicznych metod syntezy oraz oczyszczania substancji z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Większość syntez oraz etapów postsyntetycznych wykonywana jest z wykorzystaniem innowacyjnych metod pozwalających na zwiększenie wydajności, ograniczenie kosztów oraz szkodliwego wpływu na środowisko. W Katedrze obecnie prowadzone są badania dotyczące wykorzystania peptydów w gumie do żucia, jako postaci leku dla pacjentów z kserostomią.
Najważniejsze osiągnięcia:
Na przełomie ostatnich lat udało się opracować szereg nowych substancji peptydowych, które w przyszłości mogą zastąpić konwencjonalne antybiotyki.
Oferta usługowo-badawcza:
Zespół dysponuje nowoczesnym sprzętem laboratoryjnym, a do urządzeń unikatowych w skali kraju należy w pełni automatyczny mikrofalowy syntezator peptydów. Urządzenia analityczne umożliwiają oznaczenia właściwości fizyko-chemicznych badanych związków chemicznych, analizę czystości i zawartości substancji aktywnych.
Katedra posiada w ofercie możliwość wykonywania syntez peptydów i lipopeptydów w skali laboratoryjnej oraz półprzemysłowej.
Katedra i Zakład Biologii i Genetyki
Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon czł. PAN i PAU, Laureat Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej
Obszar działalności naukowej:
Głównym zadaniem badań naukowych prowadzonych w Katedrze jest poznanie mechanizmów molekularnych odpowiedzialnych za patogenezę raka piersi i jajników, mięsaków tkanek miękkich oraz hiperlipidemii rodzinnej. Zidentyfikowanie zmian molekularnych odpowiedzialnych za określoną chorobę decyduje niekiedy o sposobie jej leczenia. Dlatego też, zadania naukowe zespołu są ściśle powiązane z prowadzoną działalnością diagnostyczną, zarówno cytogenetyczną jak i molekularną. W badaniach tych, oprócz tradycyjnych metod badawczych takich jak cytogenetyka, fluorescencyjna hybrydyzacja in situ, czy badania molekularne, wykorzystuje się technikę mikromacierzy DNA. Ponadto, rozwijane są badania funkcjonalne genów, które opierają się na wykorzystaniu hodowli komórek in vitro jako modelu doświadczalnego.
Najważniejsze osiągnięcia:
Wyniki badań prowadzonych we współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami pozwoliły na określenie częstości występowania poszczególnych typów mutacji w genach KIT oraz PDGFRA w guzach stromalnych przewodu pokarmowego (GIST), określenie ich znaczenia prognostycznego oraz wpływu na odpowiedź na terapię inhibitorami kinaz tyrozynowych. Podobnie, wyniki analizy molekularnej u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową i mastocytozą mają wpływ na tryb postępowania klinicznego. Zastosowanie na szeroką skalę genetycznych badań molekularnych w populacji osób obciążonych nowotworami rodzinnymi, głównie rakiem piersi i rakiem jajnika, dało możliwość wczesnej identyfikacji członków rodzin z wysokim ryzykiem zachorowania na nowotwór i wdrożenia odpowiedniego postępowania lekarskiego. Natomiast charakterystyka zaburzeń chromosomowych w mięsakach jest wykorzystywana nie tylko w poznawaniu patogenezy tych guzów, ale też w ich diagnostyce różnicowej. Konsekwencją realizowanych zadań jest ścisła współpraca katedry z licznymi jednostkami klinicznymi. Katedra zaangażowana jest m.in. w działalność Krajowego Rejestru Chorych i Rodzin z Hipercholesterolemią Rodzinną oraz The European Competence Network on Mastocytosis (ECNM).
Oferta usługowo-badawcza:
Zaawansowane i nowoczesne zaplecze laboratoryjne katedry pozwala na przeprowadzenie zintegrowanej nie tylko diagnostyki cytogenetycznej, ale także badań molekularnych hiperlipidemii i chorób nowotworowych, takich jak: mięsaki tkanek miękkich, raki piersi i jajnika i jelita grubego, mastocytoza oraz przewlekła białaczka szpikowa. W ofercie usługowej katedry istotny punkt stanowią kompleksowe badania cytogenetyczne z zastosowaniem m.in. technik FISH i aCGH dotyczące chromosomów limfocytów krwi obwodowej, komórek owodniowych, fibroblastów oraz komórek nowotworowych szpiku kostnego i litych guzów. Wykonywane jest również badanie FISH na skrawkach mikroskopowych raków piersi oraz płuc. Do badań molekularnych realizowanych aktualnie w katedrze należą: oznaczanie mutacji genów LDLR, APOB, APOE, EGFR, KIT, PDGFRA, RAS, badanie sekwencji genów BRCA1 i BRCA2, mutacje w genie TTR (amyloidoza) i CANP3.
Zakład Nadciśnienia Tętniczego w Katedrze Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii
Kierownik: Prof. dr hab. med. Krzysztof Narkiewicz
Obszar działalności naukowej:
Badania dotyczące nadciśnienia tętniczego, chorób układu sercowo-naczyniowego oraz zespołu bezdechu obturacyjnego podczas snu, ze szczególnym uwzględnieniem roli współczulnego układu nerwowego.
Najważniejsze osiągnięcia:
Poznanie nowych mechanizmów wiążących zaburzenia autonomicznej regulacji układu krążenia ze wzrostem ryzyka sercowo-naczyniowego. Badania te przyczyniły się do lepszego zrozumienia roli układu współczulnego w etiopatogenezie chorób układu sercowo-naczyniowego, a w konsekwencji mają istotne znaczenie dla prewencji i terapii chorób układu krążenia. Udokumentowano m.in. kluczową rolę zwiększonej aktywności układu współczulnego w rozwoju nadciśnienia tętniczego u chorych z zespołem bezdechu obturacyjnego podczas snu; wykryto znaczące różnice w zakresie autonomicznej regulacji układu krążenia u kobiet i mężczyzn. Okazało się, że palenie papierosów stymuluje aktywność układu współczulnego, co jest szczególnie silnie wyrażone u kobiet. Wykryto bezpośredni wpływ na aktywność układu współczulnego ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego występującego podczas angioplastyki naczyń wieńcowych. Przy realizacji wszystkich tych projektów wykorzystywana była mikroneurografia, która jest unikalną metoda pozwalającą na bezpośrednią ocenę aktywności układu współczulnego.
Kierownik zespołu jest prezesem European Society of Hypertension i uczestniczył w przygotowaniu najnowszych europejskich zaleceń dotyczące leczenia nadciśnienia tętniczego.
Oferta usługowo-badawcza:
Jednostka uczestniczy w badaniach klinicznych zmierzających do optymalizacji leczenia nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia.
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Kierownik: Prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski
Obszar działalności naukowej:
Badania nad epidemiologią przewlekłej choroby nerek i zaburzeniami gospodarki węglowodanowej i lipidowej w przewlekłej chorobie nerek, doskonalenie metod farmakologicznej nefroprotekcji, a także optymalizacja leczenia nerkozastępczego; obserwacje hematologicznego i pozahematologicznego działania czynników stymulujących erytropoezę, badania nad patogenezą toksemii mocznicowej.
Najważniejsze osiągnięcia:
Zespół przeprowadził jedyne w Polsce i w Europie Środkowej populacyjne badania epidemiologiczne, które wskazują że podobnie jak w innych krajach na świecie, co 10 Polak cierpi na przewlekłą chorobę nerek. Zaobserwowano, że hipertrigliceridemia obserwowana u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek zależy nie tylko od zahamowania lipolizy, ale również od wzmożonej lipogenezy. Wykryto i opisano nową grupę toksyn mocznicowych. Opracowano i wprowadzeno w życie unowocześnione standardy w zakresie hemodializy , dializy otrzewnowej oraz wyprzedzającego przeszczepienia nerek. Corocznie zespół przygotowuje i publikuje „Raport o stanie leczenia nerkozastępczego w Polsce”. Udowodniono, że podwójna blokada układu renina-angiotensyna-aldosteron daje lepsze wyniki nefroprotekcji u pacjentów z białkomoczem, a czynniki stymulujące erytopoezę posiadają również wpływ na układ immunologiczny.
Oferta usługowo-badawcza:
Prowadzenie badań klinicznych, a także badań wdrożeniowych w zakresie terapii chorób nerek.
Zakład Medycyny Laboratoryjnej w Katedrze Biochemii Klinicznej
Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Szutowicz
Obszar działalności naukowej:
Neurochemia – patomechanizmy choroby Alzheimera i innych encefalopatii cholinergicznych (modele komórkowe i zwierzęce); zaburzenia metabolizmu i funkcji płytek krwi oraz osoczowych czynników krzepnięcia; metabolizm lipoprotein i mechanizmy dyslipoproteinemii, a także diagnostyka laboratoryjna chorób nowotworowych ukierunkowana na nowe algorytmy diagnostyczne.
Najważniejsze osiągnięcia:
W toku prowadzonych prac poznano mechanizmy regulacji i zaburzeń wewnątrzneuronalnej dystrybucji acetylo-koenzymu-A/koenzymu A w neuronalnych komórkach cholinergicznych oraz możliwości ich korekty farmakologicznej. Dużym sukcesem było opracowanie 3 oryginalnych metod analitycznych dotyczących oznaczania aktywności dehydrogenazy pirogronianowej, monoaminooksydazy (metoda aktualnie jest stosowana w kilkudziesięciu laboratoriach naukowych na świecie) oraz zawartości acetylo-koenzymu A w przedziałach mitochondrialnych i cytoplazmatycznych (neurony, mikroglej, astroglej, hepatocyty, płytki krwi, zakończenia nerwowe itp.). Poznanie mechanizmu nadmiernej aktywności płytek krwi u pacjentów z cukrzycą daje możliwość zapobiegania stanom nadkrzepliwości w tej chorobie. Ponadto odkryto mechanizm powstawania nowych cząstek lipoproteinowych.
Oferta usługowo-badawcza:
a) Badania wewnątrzkomórkowej dystrybucji acetylo-CoA/CoA, ATP/ADP, metali i innych związków tworzących kompleksy wielkocząsteczkowe, w różnych typach komórek; b) oznaczanie aktywności kilkudziesięciu enzymów związanych z metabolizmem energetycznym reszty acetylowej, neuroprzekaźnictwem, syntezą lipidów itp.; c) badania neuro- i cytotoksyczności na modelach komórkowych; d) oznaczenia dowolnych parametrów pomiarowych automatycznymi metodami ELISA, kinetycznymi, punktu końcowego w formacie mikropłytkowym i/lub mirokuwetowym z odczytem spektro-, fluoro-, lumino- lub radiometrycznym, przy użyciu gotowych zestawów lub metodami własnymi; e) izolacja frakcji subkomórkowych mózgu i innych tkanek; f) prowadzenie hodowli komórek pierwotnych i linii komórek neuronalnych i glejowych.
Zakład Immunologii Klinicznej i Transplantologii w Katedrze Immunologii
Kierownik: Dr hab. med. Piotr Trzonkowski, prof. nzw.
Obszar działalności naukowej:
Immunologia oraz transplantologia, terapia komórkowa, nowoczesne metody diagnostyki układu immunologicznego u osób po przeszczepie nerki, poszukiwania nowych leków immunosupresyjnych
Najważniejsze osiągnięcia:
Wprowadzenie do leczenia terapii komórkowej opartej o immunosupresyjne limfocyty regulatorowe (CD4+CD25+) i zastosowanie po raz pierwszy na świecie z sukcesem sztucznie namnożonych komórek regulatorowych w terapii człowieka. Ponadto opisano działanie szczepionki przeciw grypie na układ odpornościowy osób starszych oraz zaproponowano algorytm postępowania podczas organizacji masowych szczepień.
Oferta usługowo-badawcza:
Produkcja preparatów komórkowych: szczepionka komórkowa Tregs - w terapii immunosupresyjnej u pacjentów z chorobą przeszczep przeciw gospodarzowi oraz szczepionka Tregs przeciw cukrzycy typu I. Możliwe jest też przygotowanie komórek macierzystych naskórka do leczenie przewlekłych owrzodzeń i ran.
Katedra i Zakład Fizjopatologii
Kierownik: Prof. dr hab. med. Jacek M. Witkowski
Obszar działalności naukowej:
Dewizą zespołu jest: Videre, Scire, Intelligere (Widzieć, Wiedzieć, Rozumieć). Podstawowym obszarem naukowych zainteresowań jednostki jest badanie udziału zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego w przewlekłych chorobach zapalnych i procesach starzenia. Zespół Katedry jest jednym z zaledwie paru w Polsce zajmujących się zagadnieniami biogerontologii – nauki o biologicznych podstawach procesu starzenia się człowieka w warunkach zdrowia i choroby. Przy użyciu najnowszych metod immunologii doświadczalnej, biologii molekularnej i biologii komórki naukowcy z Katedry poszukują odpowiedzi na pytania o podstawowe immunologiczne mechanizmy starzenia się, a także patomechanizmy tak ważnych społecznie (i potencjalnie przyspieszających starzenie się) chorób jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy, przewlekła choroba nerek, choroba Alzheimera i niektóre białaczki wywodzące się z komórek limfatycznych.
Najważniejsze osiągnięcia:
Do najnowszych odkryć dokonanych przez pracowników Katedry należy wykazanie zaniku ekspresji niektórych genów kontrolujących proces starzenia się (KLOTHO, ZNF-334) w limfocytach osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów i – analogicznie – u zdrowych osób w podeszłym wieku. Naukowcy w jednostce wykryli na komórkach układu odpornościowego obecność receptorów dla erytropoetyny (czynnika pobudzającego produkcję czerwonych krwinek) oraz stwierdzili ich ważne regulujące działanie. Wykryto także udział zaburzeń aktywności proteolitycznego systemu enzymatycznego kalpaina/kalpastatyna w patomechanizmie przewlekłej i ostrej białaczki limfoblastycznej. Opracowane zostały techniki pozwalające na wczesną diagnozę reumatoidalnego zapalenia stawów i odróżnienia tej choroby od innych zapalnych chorób stawów, jeszcze przed wystąpieniem typowych objawów klinicznych. Te ostanie badania, potencjalnie prowadzące do wcześniejszego, a więc znacznie skuteczniejszego leczenia, są obecnie przedmiotem procedury patentowej.
Oferta usługowo-badawcza:
Wczesna przedkliniczna diagnostyka różnicowa chorób reumatycznych. Ocena aktywności systemu kalpaina/kalpastatyna w różnych układach komórkowych.