Koordynator:  dr hab.  Joanna Mirosław-Grabowska

Członkowie Zespołu PALEO prowadzą badania naukowe w zakresie paleoekologii, paleoklimatologii i paleolimnologii, tzn. w dziedzinach nauki zajmujących się badaniami zmian środowiska przyrodniczego, w tym jeziornego. Zmiany te mogą być wywołane zarówno przez czynniki naturalne np. klimat, jak i czynniki antropogeniczne tj. związane z obecnością i działalnością człowieka. Badania koncentrują się na procesach zachodzących na przestrzeni ostatnich kilkuset tys. lat (okres czwartorzędu) i realizowane są na obszarze Europy (m.in. Polska, Chorwacja, Ukraina, Finlandia), Ameryki (Meksyk, Gwatemala, Salwador, Honduras) oraz Chin. Rekonstrukcje zmian środowiska oparte są na wynikach badań interdyscyplinarnych osadów jeziornych i torfowiskowych, obejmujących analizy biologiczne (analiza diatomologiczna-okrzemek, analiza palinologiczna, analiza szczątków wioślarek-Cladocera) i analizy geochemiczne (analiza chemiczna, analiza izotopów trwałych). Prowadzone badania paleolimnologiczne umożliwiają odtworzenie parametrów jeziora np. poziomu i temperatury wody, trofii wody, składu roślinności wodnej, zoo- i fitoplanktonu, zasolenia, pH. Dane palinologiczne są wykorzystywane do określania historii rozwoju roślinności i parametrów klimatycznych, w tym średniej temperatury najzimniejszego i najcieplejszego miesiąca oraz średniej wielkości rocznych  opadów. Badania geochemiczne i biologiczne osadów jeziornych umożliwiają identyfikację zmian środowiskowych wywołanych obecnością i działalnością człowieka oraz ocenę wielkości tej antropopresji. Wpływ ten przejawia się w zmianie parametrów geochemicznych i biologicznych wody (np. trofii) i osadów (m.in. zawartość substancji organicznych, fosforu, metali ciężkich), co następnie wywołuje zmiany w świecie wodnych roślin i zwierząt. Akumulowane w osadach jeziornych ziarna pyłku roślin porastających otoczenie jeziora, w tym roślin uprawnych i synantropijnych, świadczą o osadnictwie i uprawie roli (fazy osadnictwa).

Tematyka badawcza koncentruje się na:

• Rekonstrukcji warunków klimatycznych i środowiskowych na podstawie danych biologicznych i geochemicznych
• Rekonstrukcji rozwoju roślinności i ustalenie biostratygrafii dla osadów czwartorzędowych
• Identyfikacji szczątków fito- i zooplanktonu
• Określeniu trofii i pH wody, chemizmu osadów i  cech materii organicznej zdeponowanej w jeziorach
• Rekonstrukcji zmian poziomu morza widocznych w ewolucji jezior przybrzeżnych
• Wpływie czynników antropogenicznych na środowisko przyrodnicze
• Odtworzeniu faz osadnictwa ludzkiego na podstawie szczątków biologicznych

Przykładowe projekty badawcze:

• Rekonstrukcja interglacjalnych środowisk jeziornych na podstawie wyników badań  paleobiologicznych i geochemicznych
• Wpływ działalności ludzkiej na rozwój szaty roślinnej
• Zmiany środowiska wodnego zakwaszonego zbiornika pokopalnianego na Łuku Mużakowa na podstawie badań paleobiologicznych i geochemicznych
• Mioceńskie szczątki roślin i zwierząt w świetle badań paleolimnologicznych.

Członkowie Zespołu aktywnie współpracują z:

- badaczami z innych instytucji naukowych w Polsce, m.in. z UAM, UMK, UG, UMCS, UŁ, UWr, Uniw. w Białymstoku, Akademii Pomorskiej w Słupsku, Inst. Geografii i Zagospodarowania Przestrzennego PAN, Inst. Botaniki PAN, Inst. Ochrony Przyrody PAN

- z pracownikami instytucji związanych z ochroną przyrody, m.in. z parkami narodowymi np. Tatrzańskim PN, Wigierskim PN oraz parkami krajobrazowymi np. Mazurskim PK, PK Doliny Słupi

- z badaczami z zagranicznych ośrodków naukowych:

Słowacja (Uniw. M. Bela w Bańskiej Bystrzycy), Niemcy (Uniw. Techniczny w Brunszwiku), USA (Uniw. Nauki i Technologii w Missouri), Chorwacja (Chorwacka Służba Geologiczna), Rosja (Moskiewski Uniw. Państwowy im. MW Łomonosowa), Meksyk (UNAM), Chiny (Chińska Akademia Nauk).

Inne inicjatywy:

- Pioneers into Practice Poland 2020 (Climate-KIC)

Program finansowany przez Climate-KIC oraz ING PAN mający na celu wykształcenie grupy innowatorów ukierunkowanych na ochronę klimatu i środowiska oraz gospodarkę niskoemisyjną.

- Działalność popularyzatorska

Członkowie Zespołu prezentują ciekawostki ze świata nauki, doświadczenia oraz warsztat pracy naukowca na  corocznych Piknikach Naukowych organizowanych w Warszawie przez Centrum Nauki Kopernik i Polskie Radio.

(Figury:1- Mikrospora Selaginella selaginoides, 2 - Szczątki wioślarki z gat. Chydorus sphericus, 3- Szczątki okrzemek z gat. Aulacoseira lirata,

- zasoby ING PAN)