Stworzyliśmy już taką modelową jednostkę, którą jest Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ (MCB). 

Mariusz Blimel: Jak ocenia pan poziom internacjonalizacji Uczelni? Co udało się osiągnąć od czasu, gdy został pan prorektorem?

Prof. dr hab. Stanisław Kistryn, Prorektor ds. badań naukowych i funduszy strukturalnych:

W Uniwersytecie Jagiellońskim internacjonalizacja badań naukowych istnieje od dawna. Trudno sobie wyobrazić, aby badania naukowe w zakresie n.p. fizyki, chemii, czy biologii nie były prowadzone w zespołach międzynarodowych. Patrząc na publikacje naukowe w najlepszych czasopismach na świecie są to prace ludzi, którzy tworzą zespoły międzynarodowe. Każdy z nich wnosi swoje doświadczenie, a kontakty międzynarodowe mają na celu poszerzenie horyzontów.

W Uniwersytecie Jagiellońskim liczba publikacji powstałych w zespołach międzynarodowych jest stała i wynosi średnio około 40 procent. Biorąc pod uwagę przykładowo Wydział Fizyki UJ, liczba ta osiąga wartość ponad 60 procent. Wyniki powyższe świadczą o tym, że warto prezentować osiągnięcia naukowe, wychodząc poza lokalną społeczność i publikować je w różnorakich czasopismach o zasięgu światowym.

Nasza działalność dotyczy, między innymi, tworzenia jednostek - centrów doskonałości, ukierunkowanych na wysokiej jakości badania naukowe.

Stworzyliśmy już taką modelową jednostkę, którą jest Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ (MCB). Powstało ono jako projekt (wsparty środkami UE), mający na celu utworzenie interdyscyplinarnego ośrodka badawczego, który umożliwia wykonywanie kompleksowych badań na różnych poziomach funkcjonowania instytucji. Małopolskie Centrum Biotechnologii tworzy sześć ośrodków o zróżnicowanych, ale komplementarnych tematykach badawczych oraz pięć laboratoriów niezależnych grup badawczych. Obszary działalności naukowej obejmują: biotechnologię, choroby zakaźne, bezpieczeństwo żywności, biologię strukturalną, neurobiologię oraz bioinformatykę.

Bardzo ważnym przedsięwzięciem w MCB UJ jest laboratorium, które współtworzymy z Towarzystwem Maxa Plancka (MPG). Będzie ono bezpośrednio współpracować z Wydziałem Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii oraz Małopolskim Centrum Biotechnologii. Stworzenie laboratorium jest dla nas wielkim wyróżnieniem, ponieważ niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka to jedna z najbardziej prestiżowych na świecie organizacji prowadzących działalność naukową jedynie na najwyższym poziomie. W nowo utworzonym laboratorium będą prowadzone badania w dziedzinie biologii molekularnej roślin.

M.B.: Jakie są dla pana jako prorektora ds. badań naukowych i funduszy strukturalnych najważniejsze zadania do realizacji?

S.K.: Priorytetowym jest wprowadzenie rozwiązań systemowych, które będą służyły naukowcom. Pozyskiwanie i realizacja projektów badawczych oraz funduszy w ramach programów unijnych wymagają zarówno zaangażowania naukowego, jak i administracyjnego.

Współpraca w ramach programów europejskich często prowadzi do realnych wdrożeń i patentów, dlatego znajomość także takich procedur administracyjnych jest szalenie ważna.

Liczba naukowców zagranicznych w UJ nie jest imponująca – przyczyną jest finansowanie, ponieważ pracownicy naukowi otrzymują wynagrodzenie kilkakrotnie niższe niż naukowcy w Europie Zachodniej. Oczywiście, zależy nam, aby liczba zagranicznych naukowców wzrastała z roku na rok. Jednakże nie możemy spodziewać się zbyt gwałtownych zmian, rozwój Uczelni przebiega stopniowo, co także stanowi pewną wartość. Myślę, że zmiany w tym zakresie będą zachodzić w sposób naturalny.

Warto podkreślić, iż potrafimy wspólnie wyznaczać wiele kierunków rozwoju. Jednym z nich, być może najważniejszym, jest modernizowanie poszczególnych elementów warunkujących optymalny rozwój uczelni. Dostosowujemy systemy zarządzania oraz pomoc dla naukowców w obszarze administracyjnym w taki sposób, aby ułatwić realizację badań, projektów, a także komercjalizację ich wyników. Pracujemy nad ujednoliceniem systemu, który pozwoli naukowcom poruszać się bez problemów w obszarze europejskiej administracji. Zależy nam na uporządkowaniu przepisów wewnątrz Uniwersytetu, ujednoliceniu procedur, co spowoduje, że kolejne projekty będą łatwe do realizacji.

W tym miejscu chciałbym się pochwalić, iż pozyskaliśmy ponad 170 projektów w ramach programów operacyjnych UE na łączną kwotę 270 mln euro. Fundusze zainwestowaliśmy w znacznej części w infrastrukturę  badawczą i budowlaną, a także w edukację oraz laboratoria studenckie. Realizujemy także ponad 800 projektów krajowych.

M.B.: W jakim sensie  Uczelnia  jest nowoczesną i innowacyjną organizacją?

S.K.: Co oznacza pojęcie innowacyjna Uczelnia? W moim przekonaniu Uczelnia powinna być innowacyjna w tym sensie, że dąży do znalezienia jak najlepszych rozwiązań we wszystkich obszarach działalności. Innowacyjność pojmuję jako szukanie nowych ścieżek rozwoju. Nie oznacza to, że w każdej jednostce musi powstać nowy model. Natomiast interesuje mnie na przykład, jak będzie wyglądało współczesne społeczeństwo, czyli społeczeństwo w czasach, w których jest definitywnie mniej pracy niż ludzi. I z tym zagadaniem obecnie się borykamy. Wprowadziliśmy automatyzację, wielkość populacji wzrasta, więc pracy nie wystarcza dla wszystkich. Powstaje pytanie, jak w takim współczesnym świecie mają poprawnie działać mechanizmy społeczne. I w tym sensie innowacyjność to nie tylko myśl technologiczna, ale to także zagadnienia społeczne. Mam nadzieję, że Uniwersytet będzie stawiał podwaliny dla rozwiązań, które przyczynią się do polepszenia komunikacji międzyludzkiej i organizacji wspólnoty społecznej. Naszą rolą nie jest tylko reagowanie na świat, ale kształtowanie tego świata.

Zamiast skupiać się na pojęciu innowacyjności, wolałbym mówić, że Uniwersytet jest solidny i dobry. Dokładamy wszelkich starań, aby wdrażać działania na polu badań  naukowych oraz aby tworzyć nowe modele zarządzania. Rolą badań naukowych w Uniwersytecie Jagiellońskim jest poznanie świata i zapewnienie, że ta ciekawość będzie trwała nieustannie. Ważne jest stawianie mądrych pytań przyrodzie, na które czasami uzyskujemy odpowiedzi. Można to nazwać zaspokajaniem ciekawości przez poznawanie świata.

I w tym zawiera się solidność Uniwersytetu, a także jego doskonałość. Musimy wypracowywać postawy, a ja wierzę, że geniusz bazuje na ciężkiej pracy.

Podsumowując, nasz Uniwersytet ma być doskonały i w tym zawiera się innowacyjność, która jest możliwa do osiągnięcia.

M.B.: Jakie  ważne przedsięwzięcia  można jeszcze  wyróżnić w UJ?

S.K.: Na wyróżnienie z pewnością zasługuje Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS. Po raz pierwszy w Polsce właśnie w NCPS SOLARIS został wybudowany synchrotron - multidyscyplinarne urządzenie badawcze, które otwiera nowe możliwości w wielu dziedzinach nauki, takich jak: biologia, chemia, fizyka, inżynieria materiałowa, medycyna, farmakologia, geologia czy krystalografia. Synchrotron SOLARIS jest najnowocześniejszym urządzeniem tego typu w świecie, które generuje promieniowanie elektromagnetyczne (od podczerwieni do promieniowana rentgenowskiego). Jego unikalne właściwości pozwalają zajrzeć w głąb materii i dokonać precyzyjnych analiz. Przy pomocy synchrotronu można wykonać badania, których nie da się przeprowadzić stosując inne źródła promieniowania elektromagnetycznego. Z tego powodu to unikalne urządzenie badawcze jest tak ważne zarówno dla naukowców polskich, jak i zagranicznych. Badania będą rozpoczęte w 2016 roku.

M.B.: Jakimi grupami, zespołami naukowymi możecie się państwo pochwalić?

S.K.: Stworzyliśmy pierwszą część publikacji, w której zamieściliśmy  wizytówki wydziałów. Pokazujemy najważniejsze przykłady badań realizowane w każdej jednostce UJ.

W drugiej, przygotowywanej części, naukowcy wypowiedzą się na temat tego, jak postrzegają naukę. Ukaże się zestaw wywiadów z naukowcami UJ. Zależy nam, aby w sposób jasny i  przystępny opowiedzieli oni o swoich dokonaniach naukowych.

W trzeciej części projektu zaprezentowane zostaną grupy badawcze oraz laboratoria. Zaprezentujemy potencjał zarówno naukowców, jak i zaplecza i infrastruktury naukowej. Obecnie  stworzyliśmy laboratoria jedne z najnowocześniejszych na świecie. Liczymy, więc na ich efektywne wykorzystanie poprzez badania na światowym poziomie.

M.B.: Jakie są plany? Jakie ważne zmiany nastąpią w strukturach?

S.K.: Jak wiemy rozwój naukowy warunkowany jest pracą badaczy indywidualnych.

Pierwszą ważną sprawą będzie restrukturyzacja, czyli połączenie działów, które zajmują się badaniami naukowymi. Konsolidacja ma na celu stworzenie centrum projektów, w którym nie wystąpi różnicowanie projektów pod kątem pozyskiwanych środków finansowych. Utworzyliśmy stanowisko opiekuna projektu, którego zadaniem jest bezpośredni kontakt z naukowcem. Opiekun zbiera informacje potrzebne do realizacji projektu i przekazuje je osobie zainteresowanej. Centrum Administracyjnego Wsparcia Projektów rozpoczęło działalność 1.10.2015.

Drugą ważną sprawą jest promocja badań naukowych na szeroką skalę. Chcemy przekonać wszystkich obywateli, że badania naukowe są potrzebne. Dlatego uważam, że naukowcy powinni pochwalić się swoimi sukcesami oraz opowiedzieć o badaniach w sposób zrozumiały dla społeczeństwa. Myślę, że w przyszłości upowszechnienie nauki przełoży się na coraz lepsze kontakty i relacji z otoczeniem.

M.B.: Dziękuję za rozmowę i życzę sukcesów.