Nasz wydział zapewnia wszechstronne wykształcenie akademickie w zakresie orientalistyki, dając wiedzę, która ułatwia rozumienie współczesnego świata – jego różnorodności i złożoności. 

Prof. dr hab. Piotr Taracha, dziekan Wydziału Orientalistycznego UW w rozmowie z Mariuszem Blimelem, na łamach czasopisma Nauka Innowacje Biznes

Mariusz Blimel: Gratuluję panu jako dziekanowi, Jubileuszu 90 lat orientalistyki na Uniwersytecie Warszawskiem. Gdyby miał pan w kilku zdaniach opisać wydział, to o czym by pan wspomniał?

Prof. dr hab. Piotr Taracha: Nasz wydział jest największym ośrodkiem w Polsce  prowadzącym badania i kształcącym studentów w zakresie orientalistyki. Od 90 lat prowadzimy działalność dydaktyczną i naukową, w wielu specjalnościach. Jesteśmy jedyną instytucją w skali całego kraju kształcącą i prowadzącą unikatowe badania na podstawie oryginalnych źródeł w językach tak wielu badanych obszarów. W ciągu tych lat stopniowy i systematyczny rozwój w zakresie badań naukowych i dydaktyki znacząco umocnił pozycję orientalistyki na UW. W 2008 roku uzyskaliśmy status wydziału (wcześniej działaliśmy jako Instytut Orientalistyczny). Interdyscyplinarność jest wpisana definicyjnie w orientalistykę.

M.B.: Jaka jest misja tego unikatowego wydziału? 

P.T.: Obecność orientalistyki wśród innych wydziałów UW sprawia, że Uniwersytet Warszawski stał się jedyną uczelnią w Polsce, w której badania nad kulturami i językami Azji i Afryki zyskały właściwy status i rangę.

Uzyskanie przez orientalistykę statusu wydziału zdecydowanie wzmocniło i dodatkowo jeszcze uwiarygodniło misję Uniwersytetu Warszawskiego zapisaną w Statucie UW, w którym jest napisane, że uniwersytet jest: „wspólnotą dialogu. Wymiana poglądów, ścieranie się argumentów, otwartość na nowe idee i pomysły wiążą się tutaj nieodłącznie z respektowaniem odmienności i poszanowaniem godności osobistej”. Stwarzając możliwości rozwoju studiów nad kulturami Azji i Afryki, Uniwersytet Warszawski wspomaga dialog nie tylko „między integrującymi się społeczeństwami Europy”,  ale także między kulturami Zachodu i Wschodu. Kształtuje tym samym postawy szacunku wobec odmienności cywilizacyjnych oraz otwartości i tolerancji.

Charakter naszej działalności naukowej, dydaktycznej i popularyzatorskiej sprawia, że nasza misja wpisuje się nie tylko w misję naukową, ale  także w misję obywatelską i społeczną UW.

M.B.: Jak kształtuje się oferta dydaktyczna wydziału? 

P.T.: Nasz wydział zapewnia wszechstronne wykształcenie akademickie w zakresie orientalistyki, dając wiedzę, która ułatwia rozumienie współczesnego świata – jego różnorodności i złożoności. Wiedza ta kształtuje postawy respektowania odmienności kulturowej i poszanowania godności osobistej, kształtuje człowieka otwartego, przekraczającego różnice kulturowe i wyznaniowe.

Na naszym wydziale realizowane są trzy kierunki studiów: orientalistyka, kulturoznawstwo i studia wschodnie. Studenci mogą studiować na wszystkich poziomach kształcenia: I-go, II-  go stopnia oraz na studiach doktoranckich i podyplomowych. W ramach wydziału funkcjonują cztery ogólnowydziałowe pracownie dydaktyczne: Literatur i Kultur, Języków, Filozofii i Religii, Historii i Zagadnień Społeczno-Politycznych. Działa także Wydziałowa Szkoła Języków Wschodnich, która organizuje nauczanie (lektoraty, szkoły letnie) języków orientalnych, afrykańskich i „wschodnich” w ramach Uniwersyteckiego Systemu Nauczania Języków Obcych.

M.B.: Jakie atuty posiada wydział jeśli chodzi o możliwości kształcenia?

P.T.: Wydział dysponuje najsilniejszą w Polsce kadrą naukowo-dydaktyczną w zakresie prowadzonych kierunków studiów, dzięki czemu wyniki badań naukowych stanowią podstawę oferty programowej i dydaktycznej. Duża liczba specjalistów pozwala na uruchomienie kilkunastu specjalności w ramach kierunku orientalistyka, są to: afrykanistyka, arabistyka, hebraistyka, indologia, iranistyka, japonistyka, koreanistyka, kultura Wschodu Starożytnego – asyriologia, kultura Wschodu Starożytnego – hetytologia, kultura Wschodu Starożytnego – egiptologia, mongolistyka i tybetologia, sinologia i turkologia, a także specjalności stosunki międzykulturowe w ramach kierunku kulturoznawstwo.

Rozwój studiów doktoranckich pozwala na kształcenie młodej kadry naukowej i dydaktycznej, co stwarza możliwości uruchomienia kolejnych specjalności bądź nauczania nowych  języków w ramach orientalistyki.

Na wydziale działają studia doktoranckie w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa. Utworzenie nowej dyscypliny naukowej orientalistyka umożliwiłoby poszerzenie perspektywy badawczej w obszarze badań nad kulturami Azji i Afryki oraz zwiększenie liczby kandydatów na studia doktoranckie w tym zakresie. Absolwenci ze stopniem naukowym doktora stanowią potencjalną kadrę naukowo- dydaktyczną dla Uniwersytetu Warszawskiego, jak również dla innych ośrodków akademickich w Polsce.

Po trzech latach studiów każdy student mówi płynie w rzadkim języku z danego regionu. Jest to  stała zasada, której się trzymamy. Definicja orientalisty ma jedno główne znaczenie, doskonałą znajomość języka danego regionu. 

Na wydziale działa 13 katedr i zakładów. Trzy zakłady: jeden katedra japonistyki, zakład sinologii i zakład koreanistyki to jest ponad połowa naszych studentów. Na samą Japonistykę przyjęliśmy ostatnio ponad 100 osób, samych kandydatów na studia dzienne mamy dwudziestu kilku na jedno miesjce. 

M.B.: Jaka jest strategia wydziału w zakresie badań naukowych?

P.T.: Najnowsze wydarzenia w obszarze globalnej polityki pokazują, że kształcenie w zakresie orientalistyki, kulturoznawstwa i studiów wschodnich jest niezbędne dla rozumienia i rozwiązywania problemów współczesnego świata. Nasz wydział, którego przedmiotem badań są kultury Azji i Afryki, a narzędziem właściwe języki, ma ogromną rolę do spełnienia. Badania bazujące na materiałach źródłowych w językach orientalnych i afrykańskich pozwalają bowiem na spojrzenie na kultury tych obszarów i dziejące się tam wydarzenia z „wewnętrznej” perspektywy, która umożliwia zrozumienie specyfiki danej kultury i sposobu pojmowania i organizowania świata przez jej uczestników. Odwoływanie  się do rodzimych kultur Azji i Afryki i poszukiwanie utrwalonych wzorów w tamtejszych językach, literaturze, sztuce, historycznych przekazach i religiach staje się niezbędnym warunkiem poznania i rozumienia złożoności świata. Jest też zadaniem wymagającym uzupełniania i weryfikowania, a nierzadko odrzucania metod badawczych, które,  formułowane z punktu widzenia społeczeństw i kultur zachodnich, mogą prowadzić do fałszywych wniosków naukowych, skażonych podejściem europocentrycznym.

Dla realizacji zamierzonych celów badawczych orientalistyka staje przed koniecznością poszerzania aparatu pojęciowego, wypracowania dodatkowych metod dostosowanych do specyfiki przedmiotu badań (np. dotyczących systemów władzy, zjawisk literackich, myśli filozoficznej i religijnej).

M.B.: Jak wygląda współpraca międzynarodowa na wydziale?

P.T.: Nasza rola jako wydziału jest postrzegana na Uniwersytecie i poza nim jako Ministerstwo Spraw Zagranicznych - bis. Rektor ma pełną świadomość użyteczności naszego wydziału. Ponad dwadzieścia lat temu gościem na naszym wydziale był cesarza Japonii. Wszyscy znamienici partnerzy, piastujący najwyższe funkcje państwowe wyrażają chęć odwiedzenia naszego wydziału.

Japonia bywała hojna dla Uniwersytetu dzięki japonistyce na naszym wydziale. I tak, konsul honorowy Japonii „Takaschima” podarował, sfinansował remont starego BUWu, pawilon herbaciany, który jest przechowywany w bibliotece uniwersyteckiej. Co ciekawe, są tylko takie herbaciarnie w Europie, druga jest w The British Museum. 

Naszym gościem był również prezydent Mongolii, który podarował nam laboratorium. Koreańczycy jeszcze w czasach działalności przedsiębiorstwa Daewoo w Polsce, uczestniczyli  przy tworzeniu laboratoriów językowych. Korea Foundation z siedzibę w Budapeszcie wydają ca spore pieniądze na promowanie kultury i języka koreańskiego, w przeszłości zapewniała pensje doktorantom koreanistyki. 

Do dzisiaj otrzymujemy wsparcie finansowe z różnych ambasad. Turcy utrzymują native speakera w proporcji my płacimy 25%, a pozostałą część płaci ambasada. Wsparcie finansowe udzielane przez ambasady zapewnia znacznie wyższy poziom nauczania. 

Pracownicy naukowi wydziału mają rozległe kontakty międzynarodowe. Ja również przez cały czas uczestniczę w różnych dyplomatycznych spotkaniach. Niedawno brałem udział w święcie Niepodległości Kataru. Kontynuujemy coroczne spotkania z ambasadorami i przedstawicielami ambasada. Inicjatywę takich spotkań stworzył  profesor Byrski. Miały za cel pokazanie w praktyce nowo przyjętym studentów sensu, znaczenia i wartości studiów na naszym wydziale. 

W tym roku to spotkanie miało szczególny charakter i pokazało skalę naszej aktywności, bowiem pojawiło się 15 naszych głównych ambasadorów oraz przedstawicieli 25 ambasad. Tworzymy całą otoczkę kulturalną, w zależności od kraju jest to różnie zorganizowane są bardziej scentralizowane i mniej. Ambasady same się zgłaszają, aby uczestniczyć w spotkaniach i współpracować z nami.  

Jak wcześniej wspomniałem dlatego nazywa się nas Ministerstwem Spraw zagranicznych bis, bowiem  takiej dyplomacji jak u nas nie da się przeprowadzić na poziomie ministerstwa. I tak , na przykład w sali senatu UW są obecni w tym samym czasie ambasadorzy Iranu i Izreala. Dalej, ambasador Palestyny wypowiadał się na takim spotkaniu, a wcześniej głos zabierał ambasador Izreala. My jako badacze kultury i języka mamy to co unikatowe: obraz świata, kultury, stosunku międzynarodowych z obu stron, z odmiennych wizji politycznych. Jesteśmy platformą neutralną politycznie. U nas się nie uprawia się polityki. Nie wnikamy na przykład w charakter demokracji Azji. (fot. zasoby WO UW)

M.B.: Dziękuję bardzo za rozmowę, życzę nadal twórczych i inspirujący spotkań i badań naukowych. 

9